Bijna terug, dus. Geloof niet dat het veel scheelde. Het begon allemaal tijdens mijn afwezigheid een paar dagen voor koninginnedag. Ik was via een omweg onderweg naar Lusaka voor de meeting van nederlandse health workers en hun counterparts. Eerst een paar dagen bij Jack, een arts die in Sichili zo'n 400 km ten zuiden van Kaoma zit, gelogeerd. Daarna doorgereden naar Livingstone en vervolgens naar Lusaka. Mijn huis had ik, zoals altijd, volledig ter beschikking voor anderen achtergelaten. Hans en Alexandra uit Lukulu sliepen onder andere hier. De honden zijn natuurlijk enthousiast bij aankomst van iedere auto en springen er dan vrolijk op los. Waarschijnlijk ook dit keer, maar waren de wielen net te snel voor Zuma, de kleinste van de 3. Een pootje gebroken en het bot eruit. Stanley en Luckwell kregen instructies de dierenarts te bezoeken en Hans en Alexandra gingen door naar Lusaka. Daar vernam ik dus over het trieste lot van kleine Zuma. Bellen gaat niet altijd even makkelijk en het lukte me pas de volgende ochtend. De dierenarts bleek niet in Kaoma te zijn en ze wisten niet wat te doen. Misschien dan maar naar het ziekenhuis en een gipsje proberen? ... zo opperde ik. Twee dagen later, zondag kwam ik met de co-assistenten terug uit Lusaka. We vonden die arme kleine Zuma, nog wel vol levensvreugde maar in pijn met een groot stuk bovenbeen naar buiten, een vieze wond en wat rafelig gips vastgeplakt aan zijn haren. Vijf dagen openliggend bot gaat dood.
Ik besloot dat zij de volgende ochtend geopereerd moest worden. Stanley wist me te vertellen dat de vet. nog steeds 'out of station' was en bovendien is 1 mei hier een feestdag. Samen met de co's hebben we Zuma in de auto genomen, naar 't ziekenhuis gereden en op de grond van de OK gelegd. Het kostte enige moeite om de ketamine z'n werk te laten doen (bij honden moet je veel hoger doseren), maar dan toch lukte het en kon ik de wond schoonmaken en een stuk bot verwijderen. Vervolgens hebben we haar hier op de veranda in een soort "Gallow's traction" (met beide beentjes omhoog aan een koord) gelegd en flink geknuffeld.
Stom, hoe stom .... om je eigen hond naar de ok-afdeling te nemen!!!
De volgende ochtende ochtend, aan het begin van het ochtendrapport deelde ik mee dat ik mijn hond de vorige dag had moeten helpen. Prompt werd dit door allen veroordeeld en bood ik daarop ook mijn excuses aan. Maar een rotte kies kan veel kiespijn bezorgen. De kwade genius.
Met Mr. Ngenda, CO, heb ik al twee jaar afwisselend ruzie. Hij is op leeftijd, beschouwt zichzelf senior, heeft een grote wrok ten opzichte van de falende en bureaucratische overheid en heeft vele artsen zien komen en gaan. Hij tolereert geen discussie, beschouwt de geringste verspreking als een grove belediging, stelt zijn eigen eisen, hanteert eigen werktijden en neemt naar gelieve een aantal dagen vrij (ofwel is zonder toestemming voor enkele weken weg). Verder levert hij, ondanks zeer vele jaren werkervaring, ver beneden niveau klinisch werk af. Maar, hij is wel een bevlogen spreker en voornaam voordrager in zijn kerk. Een aantal weken terug heeft het management besloten dat voor alle AIDS aktiviteiten, waaronder counselling, een kamer op de poli beschikbaar moest komen. Drie van de 5 kamers zijn afgesloten en kunnen dus voldoende privacy waarborgen; dat zijn de doctor's room, room 2 waar meestal de CO in Charge voor OPD zit en room 3 (ooit een mental clinic geweest). Room 4 en 5 zijn screenings kamertjes die met elkaar in verbinding staan. Room 3 bleek dus de beste keus, maar wat bleek ... Mr. Ngenda die altijd vanuit room 4 of room 5 werkte had sinds eind vorig jaar deze kamer tot de zijne genomen. De oudste CO was met pensioen gegaan en zodoende leek de rang een stapje op te schuiven. De beslissing van het management viel tijdens zijn afwezigheid. Hij was al voor een aantal weken weg zonder toestemming, slechts met mededeling. We besloten het besluit op schrift vast te leggen en aangezien hij zelf de sleutels van de kamer bij zich droeg moesten we wachten tot zijn terugkomst. In een kort individueel gesprek dat ik met hem voerde leek hij bereid de sleutel af te dragen, maar nee, de volgende ochtend, nu samen met de CO in Charge, kwamen de verwijten. Wij respecteerden hem niet, het management was niet rijp en werd overheerst door onwetende nurses, zijn werk werd niet gewaardeerd. Hij was niet bereid de sleutel te overhandigen. Na nieuw overleg binnen 't management bleven we bij onze keus en vervolgens verwijderde Mr. Ngenda demonstratief het meubilair uit de kamer en verdween. Dit gebeurde dan een dag voor mijn vertrek.
Om terug te komen naar het ochtendrapport ... ik werd door dezelfde CO beschuldigd van "You doctor, you treat humans like dogs" en "This will upset the community". Het leek mij niet echt zinvol om hierop in te gaan en daarna verliep alles verder volgens de orde van de dag. De volgende ochtend werd ik aangenaam verrast door een disciplinaire brief van de directeur die echter wel al meteen was vertrokken naar Lusaka. Gelukkig is de hospital administrator wel een steunpilaar en deze vertelde dat enkele leden van de hospital advisory committee (community vertegenwoordigers) hem al over deze kwestie hadden aangesproken. De bron van 't gerucht ... Mr Ngenda. Het leek ons verstandig om dat ook meteen die middag excuses en uitleg te geven.
Maar helaas, dezelfde Dr. Hans uit Lukulu kreeg pech onderweg van Lusaka naar Kaoma in het Kafue Nat. Park en een enigzins verdwaasde student arriveerde met het noodbericht bij mij tijdens de lunch. Gewapend met veel gereedschap, twee monteurs en verwijderde auto-onderdelen van de roestende op sterven na dood zijnde landcruisers die voor 't ziekenhuis geparkeerd staan, vertrok ik naar Kafue Hook bridge. Dat is hiervandaan nog 2 1/2 uur rijden, en hoewel 't klusje binnen een uur geklaard was, was 't diep in de avond voor we terugkwamen. Wel spannend om de olifanten terwijl jij daar staat te klussen vlak achter je aan te zien komen.
De volgende ochtend werd ik uit m'n bed gebeld door de directeur vanuit Lusaka met een aantal instructies. Sluit de OK, desinfect alles, ga met een delegatie naar de District Administrator en bied aldaar je excuses aan. Het verhaal had Lusaka al bereikt zo werd me verteld. Hans, die hier nog was, gaf me wat wijze raad om toch vooral de waarheid enigzins om te buigen .... niet in de OK maar in de sluis, niet met steriele instrumenten maar met daarna weggegooide oude instrumenten. Volgens hem zouden zambianen erg goed in het vertellen van halve waarheden zijn. Hans voelde zich natuurlijk ook een beetje lullig. Verder deed hij mij uit de doeken dat enkele jaren terug een nederlandse arts juist vanwege zoiets het land per direct uit was gestuurd.
Twee nurses hadden ons de handeling zien verrichten, dus eerst moest ik navragen of zij de halve waarheid wilden geloven. Dat bleek okay voor hen en ook de OK nurse en ook de administrator en de nursing officer stemden toe; gelukkig dus wel veel steun. Daarna met een delegatie van het district naar de DA. Die bleek wel bereid mijn excuses aan te nemen, maar de zaak ook zeer ernstig te nemen. Het was een hectische dag omdat we, ik en district, daarna nog naar Luampa Mission Hospital moesten om een aantal belangrijke en pijnlijke kwesties te bespreken. (Luampa charged patienten uit Kaoma gigantische bedragen, ook die enkele die met spoed verwezen worden).
's Avonds heb ik me gewijd aan 't schrijven van verontschuldigings-brieven en toen de volgende dag, vrijdag, de directeur terugkwam bespraken we de stand van zaken. De provincie was ingelicht, alles was in de handen van de DA. Het bleek te gonzen van geruchten hier en er zouden plannen zijn voor een demonstratie tegen mij. Was het voor mij onveilig?? Zelf had ik niets van onvriendelijke sympathieen gemerkt ... niemand zelfs had mij spontaan over de kwestie aangesproken ... maar ik was zelf ook niet in town geweest. Onze information-man, ook een vertegenwoordiger van de regering die informatie uit 't district mag vrijgeven aan Lusaka, wist hij te overtuigen deze kwestie toch vooral niet naar buiten te brengen. De man, niet erg pienter, komt meestal met "negatief" nieuws over Kaoma .... of wel over verkeersongevallen of over misstanden; een jaar geleden had er het stukje "dogs feed on human remains in Kaoma" in de krant gestaan. Zaterdagochtend uiteindelijk, kwamen de directeur en het hoofd van de security voor Kaoma aan mijn ziekbed, na een laatste bespreking met de DA. Begrip is er wel voor mij, maar officieel kan men dat niet laten blijken. Volgens de security man is de situatie goed onder controle.
Ik dacht eerst nog even dat ze me kwamen vertellen dat ik nu onder quarantaine zou komen te staan ... met een bodyguard of zo ... maar ik moest me helemaal vrij voelen. Hoewel inderdaad in 't verleden anderen voor zulk een vergrijp het land uit zijn gestuurd mag ik blijven (jammer he, Herman). Misschien heb ik mezelf toch te onmisbaar gemaakt. Omdat ik nu ziek geworden ben zal men wel voelen hoe 't is zonder doctor (Luc is op vakantie). De co's doen een goede job. Een paar dagen terug heeft iemand aan mijn ziekbed een uitgebreid gebed gedaan om me te beschermen tegen de kwade geesten van Mr. Ngenda. Ik ben nu gezegend!
13 december
Deze pagina's worden door Herman Kuiper onderhouden.