21 - 27 maart

Vandaag weer eens een ruptured ectopic (gebarsten buitenbaarmoederlijke zwangerschap) geopereerd, de 4e al in twee maanden. Dit keer had ik het zelf aanvankelijk niet herkend. Ik had haar 4 dagen terug opgenomen onder verdenking van een ovariumabces; ze had nogal veel pijn aan een kant in de onderbuik, met prikkelingsverschijnselen en was niet erg bleek. Infuus, niets per os en hoge dosis antibiotica leken aanvankelijk 't beeld wat te verbeteren. Gisteren was ze toch een stuk bleker, met een Hb van 5 gr/dl, en had er natuurlijk een lichtje bij me moeten gaan branden. Vanochtend vroeg ik toch nog eens na hoe 't met de menstruaties zat. Na een wat moeilijke discussie bleek dat ze eigenlijk al 2 maanden bijna dagelijks vaginaal wat bloedverlies had. De buik was niet opgezet, maar ik dacht, gut, 't kan toch wel een ectopic zijn. Een naald erin en ja - oud bloed. Bij de operatie bleek er maar liefst 2 1/2 liter oud bloed met stolsels in de buik te zitten, met een zwangerschap van 12 weken (een 6-7 cm grote foetus) die 't hele kleine bekken opvulde en enigzins getamponeerd werd door omliggende structuren en het omentum (buikschort).

24 maart

Ondertussen hebben we overigens gehoord dat de subsidie-aanvraag voor 't bouwen van een Mother Waiting Home (een verblijfruimte/huisje voor zwangeren die verwezen zijn om te bevallen in 't ziekenhuis vanwege een hoog risico op complicaties), goedgekeurd is.

Het ziekenhuis is erg druk, het is natter dan vorig jaar, en de afdelingen liggen vol met malaria. De kinderafdeling, met 24 bedden, is stampvol met twee kinderen en ook nog twee moeders per bed. Soms is er strijd wie 't bed mag krijgen, de regel is 'wie 't eerst komt, wie 't eerst maalt', echt zieke kinderen uitgezonderd. Ook de vrouwenafdeling is vol, met altijd 'floorbeds'; een matje op de grond tussen de bedden in. Sinds het plafond er is ingestort, gelukkig zonder een patient te treffen, oogt het nogal armzalig. De mannenafdeling, met nog wel plafond, werd helaas deze week getroffen door een omvallende boom. Daarbij is ook de antenne van onze radio (we hebben met 5 health centres in principe radio-contact) meegenomen in z'n vaart.

En dan natuurlijk stroom en water .... altijd een probleem. Sinds mei vorig jaar is de generator van de electriciteitsmaatschappij in Kaoma om de have klap kapot. Wisselend zijn er weken met en zonder stroom. In januari en februari hadden we weken overdag geen stroom, zodat we onze mini-generator voor de OK en de koelkasten moesten laten draaien. Met de nodige problemen, geen geld voor benzine en olie, geen geld voor een service beurt en ga zo maar door. Pas in maart ontvingen we ons eerste geld voor dit jaar. Water halen we wekelijks omdat de leidingen altijd droog staan. Met grote tonnen, in de keuken, de OK en de verloskamer, weten we de boel draaiende te houden. Thuis hadden we naast geen stroom ook geen water. Een rantsoen van 1 emmertje per dag maakte dat de watertank het presteerde een week water te leveren. Het gevulde poedelbadje in de tuin bleek ook een uitkomst. Gelukkig duurde dit alles niet langer dan zo'n 10 dagen.

Maart bracht Kaoma een nieuwe generator. Het gonsde van de geruchten dat Chiluba, de president, zou komen om dit apparaat feestelijk in te wijden. Dat bleek uiteindelijk allemaal niet waar, wel leverde 't een hoop aktiviteiten op; het gras werd gemaaid, de weggestroomde wegen en potholes werden gerepareerd en het straatvuil verwijderd. Vrijwel geheel Kaoma, het ziekenhuis en het buurtje erom heen, zeg maar de gegoede buurt, uitgezonderd, had voor meer dan een half jaar geen stroom gezien. De opwinding was groot. Helaas valt ook nu de stroom nog geregeld uit ...

Met de komst van twee studenten voor onderzoek is het hier weer een vrolijke boel thuis. Ze doen onderzoek naar het (lage) gebruik van maternale voorzieningen (dit betekent: zwangerschapscontroles en bevallingen in health centres en ziekenhuizen) in ons district. Een leuk onderzoek waarvoor ze geregeld de bush in moeten. Daarnaast was er ook een co-assistent uit Engeland voor 1 week.

De familie is onlangs weer uitgebreid. In december is Bobby overleden, een van de twee honden. Bobby liep altijd met een druiper rond, terwijl Zenya, de neuroot, er niet naar uit zag en ziet ooit genomen te worden. Je vraagt je af waar Bobby 't vandaan haalde. Na een korte ziekte episode legde hij 't loodje. Omdat iedereen het hier toch wel wat stil in huis vond, hebben we 3 weken geleden Victor mogen verwelkomen. Een klein opdondertje. De eerste week poepte en pieste hij maar raak, daarna hebben we hem verbannen uit huis en is de veranda zijn domein. Zenya, die voorheen altijd op de veranda sliep, was het daar natuurlijk niet mee eens. Na verwoedde pogingen en enkele gaten in het muskietengaas, heeft ze zich er toch bij neer gelegd. Haar moederlijke eigenschappen, we wisten niet zeker of ze die wel had, komen voorzichtigjes naar boven. Een likje over Victor wordt nog afgewisseld met een hap, waarna we allen schrikken van het hoge gekrijs van de kleine.

Ook de konijnen familie had uitbreiding, 3 kleintjes, maar ze zijn allemaal de pijp uit gegaan. Het wachten is op de kippen, eentje broedt er nu op 10 guineafowl eitjes. En dan zijn er de 2 geitjes, vorig jaar oktober geboren, en nu al groot en stout. Van de geitekaas plannen is helaas niets terecht gekomen, ma had 't niet zo op mijn pogingen haar tepels leeg te persen, en ze reikte me niet meer dan een klein plasje melk aan.

De komende weken zijn aardig vol. Esther, een collega die in Noord-Zambia werkt, komt langs. We gaan naar de Kuomboka, de grote ceremonie van de Lozi's. Hierbij verhuist de Lozi-koning, per boot, vanuit zijn residentie in de Zambezi vlakte, naar zijn residentie aan de oever van de Zambezi. Vanoudsher omdat aan 't eind van de regentijd het waterpeil zo hoog komt dat hij een droog heenkomen moet zoeken. De boten zijn prachtig, en honderden peddelaars brengen de Litunga en zijn familie naar de andere residentie, alwaar bij aankomst vele dansen plaatsvinden. Vorig jaar werd de Kuomboka ook gehouden, maar veel te laat, toen het waterpeil al weer daalde. Daardoor kwamen de boten pas na middernacht aan (de koning mocht niet uitstappen, en de peddelaars moesten de boten in de modder voortduwen) en miste iedereen het grote feest. Dit jaar zijn de voorbereidingen op tijd gestart, en een herhaling van het debacle van vorig jaar lijkt niet waarschijnlijk. Dan komt in april een voorganger van mij ons nieuwe echo-apparaat langsbrengen. Verder komen ook oom Jan en Manon, een vriendin van mij, en twee co-assistenten van 't AMC hier. Ik kijk er naar uit!

27 maart

Vandaag is Esther met haar moeder aangekomen. Morgen gaan we naar Mongu voor de Kuomboka. Gehoord dat de minister mogelijk volgende week komt (alweer!). De Director gedroeg zich nogal hysterisch ... zucht. Van hem kon ik eigenlijk niet naar Kalabo, wetende dat ze zou komen.