Maar vooral voor het ziekenhuis geeft het problemen, ... geen water, ... geen stroom om te kunnen koken in de keuken, bij kaarslicht patienten onderzoeken etc. Dagelijks moet er dan met een auto water en brandhout gehaald worden. Wel is het gelukt om de generator in gebruik te nemen, zodat tenminste 2 koelkasten met belangrijke vaccins aan staan, en ook de verloskamer licht heeft. Zelfs kan er een lijn uitgezet worden naar het lab.
Goed, 't probleem was weer eens gebrek aan diesel. Maar nu lijkt er ook nog iets anders aan de hand te zijn. In ieder geval heb ik nu wat afspraken met Zesco gemaakt; ze houden altijd een tonnetje diesel apart, voor het geval ik een spoedoperatie heb, en ze proberen ons altijd in te lichten over de problemen bij hun, zodat wij de nodige maatregelen kunnen nemen.
Vandaag zou de minister van Gezondheid komen, gisteren vertelde Mwanamambo het tijdens de wekelijkse meeting, en iedereen werd natuurlijk vreselijk zenuwachtig. Er werd een programma gemaakt, waarin ze Mangango en Luampa bezoeken gaat, maar niet Kaoma Hospital (nota bene!! hier kom ik weer eens achter nadat het een en ander al afgesproken is). In ieder geval verwacht ik, want ze blijft hier ook overnachten, dat ze ook Kaoma Hospital wel (even) zal aandoen. Toen ik haar in Lusaka op de artsen meeting zag, leek ze me wel een geschikt persoon. Mwanamambo was natuurlijk ook vreselijk in de stress over die medical fees, die nu zijn ingegaan zonder haar feitelijke goedkeuring omdat het district nog steeds niet die notulen van de board meeting klaar heeft.
Om 15.00 stonden de 'ontvangsttroepen', alle hoge pieten van het districts health office, Luc, de council secretary en de voorzitter van de board, klaar bij de junction (5 km van Kaoma, aan de grote weg) om haar welkom te heten. In mijn ogen nogal zot, want je weet niet hoe lang het gaat duren voor ze komt, en al die tijd is verloren tijd. Ik moest er nogal om lachen, Mwanamambo zocht ook nog 'iemand' in uniform, dus ging de nurse in charge voor de children's ward maar mee. Ik kon gelukkig natuurlijk het ziekenhuis niet in de de steek laten ... Om 18.00, toen ik het ziekenhuis verliet, was ze in ieder geval nog niet aangekomen.
Wat ik begrijp is dat de kwestie Mangango (voormalig missieziekenhuis, maar al bijna 3 jaar geen dokter, en nu gedegradeerd tot rural health centre) een 'hot potato' is, omdat de Member of Parliament voor Mangango (Kaoma District heeft 3 MP's) alsmaar aan de politieke bel trekt. Mij lijkt het me persoonlijk veel beter en nuttiger als de voorzieningen van Kaoma verbetert zouden worden, Mangango ligt geisoleerder, geringere populatie en er is geen openbaar vervoer naartoe (idem met Luampa).
Goed, maar ik ben je nog het verhaal schuldig over de Kuomboka. Het was een grote trieste flop!!
Eigenlijk behoort het de gebeurtenis van het jaar te zijn, deze ceremonie die al sinds 1992 niet meer was gehouden. Nederland had via een ambassade project de Nalikwanda, de grote boot, laten opknappen, vandaar dat ook de ambassade-lui erbij waren.
Kortweg houdt de ceremonie in dat de Litunga, de Lozi koning, van zijn winter residentie, Lealui, naar zijn zomerresidentie, Limalunga, vaart, omdat het waterpeil te hoog wordt rondom Lealui. Limalunga ligt aan de rand van de 'plains' terwijl Lealui alleen met een boot(je) te bereiken is. Donderdagnamiddag ben ik met een volgeladen (8 mensen) auto dan naar Mongu gereden.
Ik kon logeren ergens bij het kantoortje van Swan, die ook iets met computers en hardwarereparatie doet (tegen forse bedragen volgens mij). De studenten konden in het logement van de ambassade verblijven. Vrijdagochtend vertrokken we allemaal, met verschillende boten, vanuit de haven naar Lealui, toch zo'n 40 minuten varen. Ik zat bij een Ned. stel op hun bootje, die voor SNV in Mongu werken.
De ceremonie in Lealui was wel leuk, allereerst werd al het huisraad, van sofa's, kratten drank, tot traditionele trommels, weggedragen naar de boot, en vervolgens vond er een daverende optocht plaats, onder gezang en gedans van het 'palies' naar de boot. De grote boot was voor de koning, de kleinere voor zijn vrouwen (die via een soort achteruitgang naar die boot moesten), en de derde voor de huisraad. Een prachtig gezicht was het uitvaren van de boten ... op weg naar Limalunga. De vrouw van de president, Vera Chiluba, ging mee op de vrouwenboot, de minister voor buitenlandse zaken vergezelde de Litunga. Wij moesten allemaal weer terug naar Mongu, omdat het waterpeil eigenlijk al te laag is voor onze boten om Limalunga te halen en omdat niemand de Litunga mag volgen. Na een tocht van zo'n 6 uur zou hij dan in Limalunga aankomen.
De middag heb ik vrijwel geheel doorgebracht op het politiebureau, nadat ik een 'kleine' aanrijding had veroorzaakt. Bij het achteruitrijden in de haven heb ik een andere auto geraakt. Mijn schuld, hoewel het trieste is dat die auto al van meters ver wel zag dat ik aan het draaien was maar gewoon niet stopte, dus pats boem, deuk in mijn bumber en een deuk in de zijkant van z'n voorkant. Baal baal!!! Die andere auto was al meer een wrak, maar ik vrees een beetje dat ze graag dit ene deukje uitbuiten om de auto flink te laten opknappen op mijn kosten. De eigenaar was enigzins op tilt geslagen. Heb zelfs m'n twijfels of de remmen van die auto het wel goed deden...
Op het politiebureau verliep alles natuurlijk behoorlijk traag, formulieren, verklaringen, nogmaals de plek inspecteren etc etc. Uiteindelijk vroeg de senior officer of ik bij hem op z'n office wilde komen. Hij zei: ik heb een medisch probleem (hahaha, daar heb je 't al, dacht ik). Goed, ik had twee overtredingen begaan, allereerst een ongeluk veroorzaakt tijdens het achteruit rijden, en ten tweede achteruitrijden kruislings over de weg in plaats van in de richting van de weg. Nu, daar bij die haven was eigenlijk helemaal geen weg, het was een en al zandvlakte, een soort grote parkeerplaats ... Dus daar ging ik meteen tegenin. Voor die tweede overtreding kon ik of 6 maanden de bak in, of een bedrag van 75.000 kwacha betalen. Maar misschien kon ik hem wel helpen met z'n medisch probleem .... Iedere keer als hij 's avonds sex had, had hij de hele nacht door lage rugpijn, tot hij 's ochtends weer opstond. Ahum???
Tja, heb hem maar gevraagd hoe het zat als hij op een ander tijdstip aan sex deed. Dat wist hij niet. Dus hem maar geadviseerd op verschillende tijden van de dag sex te hebben en te kijken of de pijn dan komt, of dat het alleen komt als hij in bed ligt (slechte matras misschien). Hij zou het uitproberen, en me later terugbellen over wat de aanklacht tegen me zou worden. Zal ik ooit nog een telefoontje krijgen??? Een verklaring heb ik in ieder geval niet van hem gehad. Later moest ik er wel om lachen, Grainne suggereerde nog voor een volgende keer abstinatie te adviseren .... hihi.
Na dat avontuur dan toch naar Limalunga kunnen rijden, rond half 6 aangekomen, nog niet te laat voor de aankomst, duizenden zambianen ter plaatse, een spannend en mooi gezicht. Toen werd het donker, zeiden sommigen dat hij nooit in het donker mocht varen, dus wellicht onderweg ergens de nacht zou doorbrengen, maar zeiden anderen weer dat hij als hij eenmaal vertrokken was ook moest aankomen. Af en toe spontaan gejuig, dan dacht je dat de boten gezien waren, maar bleek weer iemand in het water gevallen te zijn.
Tot 22.00 gewacht, ... toen hoorden we dat hij mogelijk pas om 12 uur zou
aankomen. De dag erop gehoord dat hij om 02.00 pas is aangekomen, met nog
een paar kou kleumende mensen ter plaatse. Voor de duizenden zambianen had
de teleurstelling niet groter kunnen zijn.
Ook alle aankomst-ceremonies zijn niet gehouden, omdat de eregasten, Vera
Chiluba en de minister die zaterdagochtend, waarschijnlijk behoorlijk
ontstemd, al vroeg naar Lusaka zijn vertrokken.
4 juni
Net terug van het ziekenhuis, kwart voor elf, hoewel geen dienst was ik
geroepen voor een kind, en ze dachten dat Luc nog bij die junction stond te
wachten op de minister. Komt ineens de minister binnen zetten. Omdat er nog
geen eten klaar is in de stad voor haar, besloot ze 's avonds het
ziekenhuis te bezoeken.
Een verhaal apart: zoals ik al eerder schreef, 't is wel een bijzonder mens, behoorlijk eigenwijs, ze had veel te klagen en gaf veel terechtwijzingen, deels zeker ook terecht (de troep en viezigheid, de chaos in de offices, alle relatives die onder de bedden slapen, de slechte staat van het linnen). Tot m'n verbazing sprak ineens een van moeders in de kinderafdeling tot haar, en zei "wat Kaoma nodig heeft is een goede watervoorziening en toiletten, en een maternity afdeling". Precies die dingen inderdaad die hardop nodig zijn, hier. Ik vertelde haar dat we de afgelopen 4 dagen geen stroom hebben gehad. Dacht zelfs, wat jammer eigenlijk dat de stroom er weer is, anders had ze eens kunnen zien waar we zoal tegenaan lopen hier (in 't pikkedonker, hihi)! In plaats van alleen maar terechtwijzingen geven zou ze, vind ik, ook waardering hebben kunnen uitspreken over wat we toch nog doen en kunnen ondanks alle beperkingen en hindernissen.
De minister ging gisteren dan op toer in Kaoma district, en deed Mangango (voormalig Missieziekenhuis) en Luampa Mission Hospital aan. Om 15.00 zou er dan een meeting in de Council Chamber zijn, om alle problemen rondom de Mangango kwestie te bespreken. Uiteraard moest ik er volgens de Board Chairman ook bij zijn, al was het maar om de vraag te beantwoorden waarom niet een van de twee dokters uit Kaoma niet naar Mangango zou kunnen gaan.
De minister kwam zoals gebruikelijk ruim te laat, maar ze schudde nog net zo enthousiast me de hand als de avond tevoren. Ik stond net met twee witte broeders van Mangango te praten, over rauwe haring enzo, en ze merkte op dat ze had ontdekt dat wij, Kaoma Hospital een partner hadden in viezigheid, namelijk Luampa. Volgens haar was het niet veel beter gesteld in Luampa (wat ik mij eigenlijk helemaal niet kan voorstellen, want Luampa is nu eenmaal 10x zo schoon), maar ik moest er wel om lachen, gedeelde smart is halve smart. De meeting was buitengewoon vermakelijk, het politieke steekspel, de humoristische speeches van sommige van de MP's. Allereerst werden mensen in de zaal uit Mangango een voor een gevraagd zich uit te spreken over de vraag of ze (weer) een ziekenhuis wilden. Ja, natuurlijk. Toen was het aan Luampa om te zeggen hoe bezorgd ze waren dat het van 105 naar 35 bedden terug zouden moeten agv de Health Reforms, daarna was het aan Kaoma om zijn zorgen te uiten over de slechte voorzieningen in het gehele district, slechte stroomvoorziening (andere districten in Western Province zijn aangesloten op het electriciteitsnet van de waterkrachtcentrale in Itezhi-Tezhi), de slechte toestand van Kaoma Hospital etc. Wat de Minister ging doen ....
Nu, ze had een zeer tactische en wel mooie toespraak (natuurlijk eigenlijk geen beloftes), over de intenties van de Health Reforms; een lange weg, met heuvels en dalen, met scherpe bochten, soms moet je afremmen en soms ga je te snel enzo, ze zei dat het niet zij waren die minder bedden wilden en dat Mangango best een dokter kon krijgen als de missie, die van Lusaka de vrije hand krijgt, het zich kan veroorloven. Ook zij ze dat ziekenhuizen geen maat zijn voor een goed gezondheid (wat op zich waar is), en dat dus meer bedden niet betekent een verbetering van de gezondheid. Zelf vond ik die hele Mangango kwestie meer iets van oud zeer, want al 3-4 jaar hebben ze er geen dokter, en ik denk dat een district met 3 ziekenhuizen ook wat te veel van het goede is. Je kan beter zorgen dat de resterende 2 er beter op worden. Maar goed, 't nu aan de missie zelf om dat op te lossen. Enige verbetering voor Kaoma Hospital zit er voorlopig waarschijnlijk niet in, hoewel de komende tijden alleen maar erger worden (minder geld, gebrekkige toelevering van medicijnen, etc etc). Je wordt er niet altijd vrolijk van .... In ieder geval heeft na het bezoek van de minister het ziekenhuis er nog niet eerder zo schoon uit gezien, maar dit gaat wel ten koste van 1/4 van ons maandelijkse budget, zodat voor medicijnen niets meer over is. Tja ..
Vervolgens nog net op tijd voor het donker twee konijntjes opgehaald bij Rogers. Het zijn nakomelingen van Annette. Binnenkort zullen ook de kippen wel volgen!!
Deze pagina's worden door Herman Kuiper onderhouden.