11 - 17 januari

Aan het ziekenhuis wordt ik morgen voorgesteld, Luc neemt deze week nog de dienst waar (lekker) en ik heb dus een week om erin te komen. Tot nu toe kunnen we goed met elkaar opschieten. Hij is sympatiek.

Voor later ... er zijn in het district wel ontzettend veel met name financiele problemen. De health reforms zorgen op dit moment voor veel verwarring, onzekerheid en demotivatie (dus juist averechts). Het zou zelfs kunnen .. zo mompelde Luc ... dat de district health board er toe zou besluiten dat het ziekenhuis maar dicht moet!!! Kun je nagaan. Het ziekenhuis heeft een schuld van ver in de miljoenen kwacha's.

Overigens .. de huizen (van Luc en die van mij) zijn werkelijk prachtig ... groot ruim met een enorme lap tuin. Alleen de staat waarin die van mij verkeerd is op dit moment inderdaad slecht, met schimmel en vochtplekken her en der, de tuin is overwoekerd. Etc... iets waar ik dus ook de komende maanden aan zal moeten (laten) werken. De honden van Annet hebben het overleeft, wel gelukkig dankzij alertheid van Anne, die hoorde dat de studenten die in het guesthouse zaten het geld van Annet voor zichzelf gebruikten in plaats van voor de honden. Ik werd ontzettend innig besprongen en meermaals omhelst door Senya, de jongste van de twee, die duidelijk 'wist' dat ik haar nieuwe baasje zou worden. De andere zeer oude hond heb ik nog niet gezien.

Aan 't huis moet dus veel gedaan worden, maar op zich is het wel erg mooi, en zekers het uitzicht over de vallei van de Luena rivier.

15 januari

Morgen is mijn nieuwe bed klaar, voor 30.000 kw (45 gld). Als mijn eigen matras komt maak ik of laat ik er ook een bed voor bouwen, ze doen 't aardig. Er wordt nu een tafel en 4 stoelen voor mij gemaakt zodat ik ook kan gaan werken en eten etc. Op enkele gordijntjes na is 't huis echt geheel leeg. Ook de keuken is een puinhoop en er zijn kakkerlakken. Anne raadde me aan om ook maar een poesje te nemen zoals zij (hij heet MOSI, naar 't biermerk van Zambia), dan heb je al snel geen last van kakkerlakken en er schijnen hier in de tuin ook ratten te zitten. Dus dat ga ik maar doen, he!

16 januari

En dan het ziekenhuis, dat is dus een chaos, van buiten (alle gebouwen lijken op instorten te staan), maar ook van binnen. Van enige organisatie lijkt op het eerste gezicht nauwelijks sprake en merkwaardig genoeg zijn juist heel basale dingen niet aanwezig, zoals vaseline ... voor een RT (wordt nu gedaan met ultrasoundgel, ws ooit binnengekomen met een dokter die een ultrasound mee had .. waar het apparaat is ??? het zou het niet doen of 't is er niet .. maar nog veel dozen 'gel'. Eigenlijk zonde als je weet dat in Luampa mission hospital wel echo's gemaakt worden (hier 1 1/2 uur vandaan). Helaas is die arts die dat daar deed nu weg en kan er dus niet voor echo's naar verwezen worden).

Of een centimeter ... voor 't bepalen van de lengte van zwangeren of zoals ik deze week nodig had, beenlengte verschil bij iemand met een bovenbeensfractuur. Ik heb een Perkinstractie mogen doen met een oude handboor en een botte pen. Nu maar hopen dat alles goed blijft gaan. Ook al een darmnaad moeten leggen bij een necrotische beklemde liesbreuk ... Patient maakt 't redelijk, heeft alweer wat ontlasting gehad maar de wond hebben Luc en ik wel te veel dichtgemaakt, was vandaag duidelijk geinfecteerd - pus.

We hebben vandaag een meeting gehad met de DDH (District Director of Health) oa over de 'delinkage'. Kaoma is overstaffed en ws moeten er zo'n 30 van de 70-80 mensen weg. Het lab zou op 1 persoon moeten gaan draaien (overigens functioneert het nu ook nauwelijks). Dat zal nog een hele hoop heibel geven. Luc is erg aardig maar heeft duidelijk te kennen gegeven voor 't district te willen werken en zo min mogelijk voor 't ziekenhuis. Ik probeer 't dus maar in m'n eentje .... Betekent wel al gauw tot 5 a 6 uur 's middags doorwerken. De diensten lijken er rustig te zijn, hij heeft deze week dienst en alleen de eerst avond was er een presentatie voor hem ... die beklemde liesbreuk die we samen gedaan hebben.

17 januari

Net jouw dagboek gelezen, met een glimlach en een snik ... Fijn om te lezen en me dan dichtbij je te voelen.

Ik zal proberen met chaotische gedachten en de belevenissen van de afgelopen tijd wat te ordenen, hoop dat dat lukt.

Nu een kleine week in Kaoma, en me over veel verbaasd.

Allereerst Kaoma zelf, inderdaad een plaatsje met een echte 'winkelstraat' met wel 5 slagers, een bank, een postkantoor, een aantal kruidenierswinkels, en twee roundabouts. Op de eerste woont een 'dakloze' die in de rotonde zijn 'shelter' en maisveldje heeft gebouwd, de tweede ligt vlak bij 't ziekenhuis en heeft alleen een bordje met 'ziekenhuis' erin staan.

Kaoma ligt ongeveer een kilometer of 3-4 van de grote weg af, waar 't benzine station ook is. Aan de overkant van die grote weg liggen de 'barracks', een militair kamp waar je als niet-militair moeilijk binnenkomt. Gisterochtend hebben Luc en ik tezamen met leden van het District Health Management Team (voortaan DHMT) het ziekenhuisje aldaar bezocht. De gebouwen zijn in tegenstelling tot die van Kaoma er mooi! Maar wat schetst onze verbazing ... (eigenlijk waren we over de inhoud al eerder enigzins geinformeerd) van binnen is het bijna leeg. Een prachtige grote dokterskamer, 4 keer zo groot als in Kaoma Hospital maar sinds '93 al geen dokter, alleen 1 clinical officer. Er is geloof ik plaats voor 40 patienten, maar bijna alle kamers zijn totaal leeg of er staan alleen lege bedden, zonder matras en zonder patient. Verder ontbreekt apparatuur, of heeft men apparatuur zonder te weten wat 't precies is. De mooiste gebouwen op het ziekenhuisterrein (althans in Kaoma District) lijken altijd de 'lijkenhuisjes' te zijn, 't mortuarium. Ook hier een goed in de verf zittend gebouwtje, met een prachtige koelbox waar 4 lijken in kunnen. Helaas, de transformator is kapot, en de koelbox is nog nooit gebruikt.

16.00

Geinstalleerd!! Ik zit nu lekker op een wat vervallen rieten bankje op de overdekte veranda, met de laptop op schoot, een briesje waait door de 'begaasde' ramen naar binnen, 't is heerlijk, Herman. En je hebt van hieruit een prachtig uitzicht over de vallei van de Luena rivier. Senya, de jongste van de twee honden, kwam even aanhankelijk bij mijn voeten zitten, Bobby de oudste, ligt lekker in de zon. In het gras liggen enkele tomatenzaadjes en wat net geoogste chili's te drogen. Overigens was de moestuin onherkenbaar op dit chiliplantje en enkele kruiden na. De tuin ziet er al zoveel beter uit, volgens Stanley hebben enkele mensen ook al gezegd dat deze dokter een 'nette' dokter is. Wat heeft men van 'Annette' gedacht? In ieder geval deed Stanley toen als tuinman niets ....

Net is Anne even langs geweest, Luc doet deze week nog dienst, maar is nu naar Luampa Mission Hospital, (dus ik neem even waar, maar ben tot nu toe niet geroepen), om even te kijken. Ze vindt het al erg opgeknapt. Het scheelt al veel dat de tuin er veel beter uitziet. Ook het huis ruikt niet zo muffig meer. Nu maar hopen dat we volgende week aan 't dak kunnen werken en aan de lekke watertank (tussen dak en plafond). Gister is er al even een loodgieter langs geweest, we zijn samen gaan kijken via een luik in de keuken ... mbv de ladder die ik ook heb laten maken te samen met 't bed, er zit een gat in de dakbedekking naast de tank en je kan de tank pas beoordelen als je een stuk van 't dak verwijderd. Degene die zo'n dakpaneel ('t schijnt asbest te zijn) kan verwijderen, Christopher, doet ook veel voor 't ziekenhuis als schrijnwerker en heeft aardige dingen van hout gemaakt voor 't huis van Marco waar Luc en Anne nu zitten. In het guesthouse waar ik dus tot nu verbleef heeft hij mooie planken en kastjes gemaakt, naast een rekje voor handdoeken etc. Dus ik hoop later ook zijn hulp te kunnen inschakelen.

Stanley vroeg 'vrij' om een begrafenis te kunnen bijwonen ... dat schijnt hier erg vaak te gebeuren ... soms draait 't ziekenhuis op slechts enkele medewerkers omdat velen of naar een begrafenis zijn of on leave of op missie naar een health center etc ...

Gistermiddag is er ook een plenaire meeting geweest voor alle ziekenhuismedewerkers over de health reforms en de delinkage. De delinkage houdt in dat alle mensen die in de gezondheidszorg werken niet meer in dienst komen van de overheid maar in dienst van het district .. te weten de health board (die is of wordt dus heel machtig). Hierin zitten 'vertegenwoordigers' van de gemeenschap (bijv. een rechter, schoolhoofd, politiehoofd of zo etc). Iedereen heeft opnieuw op z'n functie moeten solliciteren. Voor 1 januari moesten alle brieven binnen zijn, en nu komt de fase waarin gekozen gaat worden. Echter onduidelijk was welke functie's nog zullen blijven bestaan. Zo hoor ik van Luc dat er maar geld zal zijn voor een labtechnician (we hebben er nu 5) ... dat zou betekenen dat er tijdens een dienst geeneen is, en het ziekenhuis zonder lab zit als deze on leave zou zijn. Kortom dan kun je net zogoed geen lab hebben, nietwaar?

Er zou zo'n 40% van de huidige staf weg moeten ... deze gedachte (die nog niet in volle omvang bekend is) bezorgd veel onrust onder het personeel ... wie kan blijven, en met hoeveel ... Voor 1 april zou dat alles rond moeten zijn. Ook de huisvesting gaat een probleem worden, nu betaald het ziekenhuis de huisvesting en huurt dus van een aantal huureigenaren een aantal compounds. Dit drukt echter fors op het ziekenhuis budget. De nieuwe situatie moet worden dat ieder personeelslid een allowance gaat krijgen van 20% van zijn salaris .... dit zou kunnen betekenen dat iemand die nu in een huis van bijv. 100.000 kw woont en een salaris heeft van bijv. 250.000 kw. dus maar 50.000 kw krijgt voor 't huis en zelf dus 50.000 kw moet betalen ... velen zullen dat niet kunne opbrengen en in de problemen geraken. Hoewel de basisgedachte is dat mensen in de districten dus zelf meer invloed moeten hebben in plaats van bij de centrale regering op wat er gebeurt en de voorzieningen dus ook meer zijn aangepast ... lijkt veel toch 'opgelegd' te worden en krijg ik niet de indruk dat mensen nu 't gevoel hebben dat ze zelf dingen kunnen bepalen. Die district health board lijkt een almachtig bolwerk te gaan worden ...

Nu, goed, die meeting leek aanvankelijk zeer formeel te worden, er stond in de mother shelter (een ruimte die vooral voor meetings gebruikt wordt) een bureau voor de DDH (district director of Health) en Luc (als TAH, techical advisor health), en verder alle personeelsleden op bankjes. Toen ze binnen kwamen, stond iedereen ineens op (als in de kerk; mompelde ik). Maar de DDH, die zelf net nieuw is en ook veel van de lokale situatie nog niet weet, probeerde zijn verhaal zo informeel mogelijk te krijgen. Hij vroeg expliciet naar onderwerpen uit de groep, en gaf veel ruimte voor commentaar. Hij bracht ook een aantal aardige vergelijkingen naar voren.

He, het is wel erg lekker om opje eigen plekje te zitten. Bij Luc en Anne was natuurlijk op zich prima, maar de rust hier, de ruimte, de twee aanhankelijke honden, ja heerlijk!!!!

Gisteren was ik aan 't eind van de dag de 'on shows' aan 't doen (die onder Annette en Marco dus door degene die dienst deed gedaan werden (dan zou 't dus Luc moeten zijn geweest), maar die ik dus nu zal blijven doen), werd gevraagd bij een baby van 4 maanden opnieuw te kijken wat er aan de hand was .... en ik de baby onderzoeken ... wat schetst mijn verbazing ... de baby is gewoon dood!!! Het had net gespuugd (ws de reflex, die zie je wel vaker als iemand net gestorven is) en lag met de armpjes nog gevouwen in de doeken. De moeder had het zelf nog niet in de gaten gehad.

Zo lijkt 't hier te gaan, je merkt 't nauwelijks maar de zieken kunnen zo onder je handen door wegglippen, zekers in een ziekenhuis waar zo weinig mensen enig flauw benul van zaken lijken te hebben (pas op David; dit klinkt racistisch) ... dat gevoel krijg je althans een beetje. Waarom zijn toch al die basale dingen er niet zoals vaseline en een centimeter om iemands lengte (of die beenlengte) te kunnen meten. En zie wat er wel is .... dozen en dozen condooms en pilstrips ... gratis verkrijgbaar voor family planning doeleinden. Maar ze worden nauwelijks door iemand gebruikt ... vraag ik waarom ... tja, weten ze niet. Is 't misschien mede omdat het 'gratis' is? Wat gratis is kan vaak niet 'goed' zijn. In town kun je ook condooms halen, maar daar betaal je flink voor. En of die condooms ook bij het STD bureau zijn (STD = sexual transmitted disease), tja dat weet die nurse van de MCH (mother en Child Health clinic) en FM (family planning) niet, dat is een andere afdeling. Hoeveel AIDS gevallen hebben we hier wel niet ... verdomme (denk ik dan). En dan, zo zegt Luc, tja zou het wel eens kunnen dat we die condooms van de family planning niet in bijvoorbeeld 't winkeltje bij de ingang zouden mogen verkopen, immers die vallen binnen een programma en je moet je houden aan de voorwaarden van dat programma (ik weet niet of dat waar is, overigens, niemand heeft me die voorwaarden van dat programma kunnen laten zien). En hoe zit dat bij de STD clinical officer. Het zou toch idioot zijn dat die dozen condooms liggen te 'verrotten' in dat kantoortje, terwijl misschien de vraag naar condooms wel heel groot is, maar dan niet in het kader van family planning maar in 't kader van AIDS/STD preventie.

Goed, dit is maar een van 'ontluisteringen'; er zullen nog velen volgen.